कोल्हापूर दि १८ : छत्रपती उदयनराजे भोसले, कॉलर फ्लाइंग ‘महाराज’ आणि शाहू महाराज छत्रपती हे दोघेही छत्रपती शिवाजी महाराजांचे वंशज आहेत. उदयनराजे भाजपच्या तिकिटावर तर शाहू महाराज काँग्रेसच्या तिकिटावर निवडणूक लढवत आहेत.
महाराष्ट्रात सर्वाधिक पाहिल्या गेलेल्या लोकसभा निवडणुकीतील लढतींपैकी कोल्हापूर आणि सातारा मतदारसंघ आहेत, जिथे दोन राजघराण्यातील सदस्यांनी आपल्या टोप्या रिंगणात टाकल्या आहेत. त्यांचा शाही टॅग कोणत्याही परिस्थितीत धोक्यात नसला तरी निवडणुकीच्या रणांगणावर त्यांची प्रतिष्ठा नक्कीच धोक्यात आहे.
शाहू महाराजांनी यापूर्वी कधीही निवडणूक लढवली नाही, तर उदयनराजे तीनदा खासदार म्हणून निवडून आले आहेत. 2019 च्या पोटनिवडणुकीत मात्र अविभाजित राष्ट्रवादीच्या श्रीनिवास पाटील यांच्याकडून त्यांचा पराभव झाला होता. याआधी, त्याच वर्षी ते राष्ट्रवादीच्या तिकिटावर विजयी झाले होते, पण त्यांनी राजीनामा दिला आणि नंतर भाजपच्या तिकिटावर निवडणूक लढवली होती, फक्त पराभव पत्करावा लागला होता.
काँग्रेस, शिवसेना (यूबीटी) आणि राष्ट्रवादी काँग्रेस (एसपी) च्या ताकदीच्या प्रदर्शनादरम्यान मंगळवारी शाहू महाराजांनी उमेदवारी अर्ज दाखल केला. प्रकाश आंबेडकर यांच्या नेतृत्वाखालील वंचित बहुजन आघाडीचे कार्यकर्तेही उपस्थित होते. VBA ने शाहू महाराजांना पाठिंबा दिला आहे.
आणि त्याच दिवशी भाजपने उदयनराजे भोसले यांना बराच वेळ अडवून ठेवल्यानंतर त्यांची उमेदवारी जाहीर केली. महायुतीच्या जागावाटपाच्या वेळी ही जागा मिळालेल्या राष्ट्रवादीला उदयनराजेंनी आपल्या तिकिटावर निवडणूक लढवायची होती, पण त्यांनी नकार दिला. अखेर ही जागा भाजपकडे गेली.
उदयनराजे आणि शाहू महाराज दोघेही छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या विचारसरणीचे काटेकोरपणे पालन करत असल्याने – सर्व समाजाला पाठिंबा देणाऱ्या, निवडणुकीच्या मैदानावर त्यांना आपापल्या पक्षांसाठी थोडक्यात माहिती द्यावी लागेल. एक धर्मनिरपेक्षतेशी लग्न करतो, दुसरा हिंदुत्वाची शपथ घेतो.
शाहू महाराजांना त्यांच्या प्रचारादरम्यान त्यांचे धर्मनिरपेक्ष श्रेय – काँग्रेसचे ब्रीदवाक्य – हायलाइट करण्यात कोणतीही अडचण नसली तरी, उदयनराजे यांना आता भाजपचे उमेदवार म्हणून अधिकृतपणे घोषित केल्यामुळे भाजपचा हिंदुत्वाचा अजेंडा पुढे रेटावा लागेल, असे राजकीय निरीक्षकांचे म्हणणे आहे.
उदयनराजे भाजपच्या योजना आणि धोरणे मांडणार असले तरी ते पक्षाच्या विचारसरणीला धक्का देणार नाहीत, असे त्यांचे सहकारी म्हणाले. “उदयनराजे भाजपमध्ये असू शकतात, पण मला माहित आहे की ते फक्त एक टक्का पक्षाच्या विचारसरणीचे पालन करतात. छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या खऱ्या परंपरेतील ते एक निधर्मी व्यक्ती आहेत,” असे मराठीतील लोकप्रिय लेखक आणि जवळचे सहकारी श्रीमंत कोकाटे म्हणाले.
कोकाटे म्हणाले की, दोन्ही राजघराण्यांनी छत्रपती शिवाजी महाराजांची शतकानुशतके चालत आलेली महान परंपरा जपली आहे आणि निवडणुकीच्या निमित्तानेही ते कधीच विचलित होण्याची शक्यता नाही.
“छत्रपती शिवाजी महाराजांनी आपल्या प्रजेमध्ये कधीही भेदभाव केला नाही, जे विविध जाती-धर्माचे आहेत. त्यांनी सर्वांना साथ दिली, पाठिंबा दिला आणि सोबत नेले. त्याचप्रमाणे कोल्हापूर आणि सातारा या दोन्ही जागांवर त्यांचे वंशज शिवाजी महाराजांच्या विचारसरणीला अनुसरून आहेत, असे कोकाटे म्हणाले.
किंबहुना, देशातील जनतेमध्ये फूट पाडण्याचे प्रयत्न थांबवण्यासाठी ते निवडणुकीच्या रिंगणात असल्याचे शाहू महाराज आपल्या बाजूने स्पष्ट करतात. “सध्याचे राज्यकर्ते लोकांमध्ये फूट पाडण्याचा प्रयत्न करत आहेत… ते लोकांचे ध्रुवीकरण करण्याचा प्रयत्न करत आहेत… आम्ही आमची लोकशाही आणि आमची राज्यघटना अशा प्रकारे धोक्यात येऊ देऊ शकत नाही. आणि म्हणूनच मी निवडणुकीच्या लढाईत सामील झालो आहे,” त्याने गेल्या आठवड्यात इंडियन एक्सप्रेसला सांगितले.
साताऱ्यातून उमेदवारी मिळवण्यासाठी कडवी झुंज देणाऱ्या उदयनराजे यांना मोकळा श्वास घेण्याचे कारण आहे. 2019 मध्ये त्यांचा पराभव करणारे श्रीनिवास पाटील हे प्रकृतीच्या कारणास्तव शर्यतीतून बाहेर आहेत. शरद पवार यांच्या नेतृत्वाखालील राष्ट्रवादीने आमदार शशिकांत शिंदे यांना उमेदवारी दिली आहे. कोणताही धक्का बसला नसला तरी शिंदे यांनी यापूर्वी कधीही लोकसभा निवडणूक लढवली नाही आणि त्यांच्या पक्षाचा मतदारसंघात एकच आमदार आहे.
सातारा लोकसभा मतदारसंघात विधानसभेच्या सहा जागा आहेत. भाजपच्या नेतृत्वाखालील महायुतीकडे सर्वाधिक चार तर महाविकास आघाडीकडे दोन आमदार आहेत. आमदार संख्याबळानुसार उदयनराजे हे त्यांचे एमव्हीए प्रतिस्पर्धी शशिकांत शिंदे यांच्यापेक्षा चांगले आहेत.
शिवेंद्रराजे भोसले (भाजप), शंभूराज देसाई (शिवसेना), मकरंद पाटील (राष्ट्रवादी) आणि महेश शिंदे (शिवसेना) हे सर्व महायुतीचे आहेत. काँग्रेसचे पृथ्वीराज चव्हाण आणि राष्ट्रवादीचे बाळासाहेब पाटील हे एमव्हीएचे आहेत. अविभाजित राष्ट्रवादी काँग्रेस 1999 पासून साताऱ्याची जागा जिंकत आहे.
2019 च्या सातारा लोकसभा निवडणुकीकडे राष्ट्रीय लक्ष वेधले गेले जेव्हा राष्ट्रवादीचे अध्यक्ष शरद पवार पावसात भिजले तरीही त्यांचे भाषण केले आणि जमावाने त्यांचा जयजयकार केला. हा व्हिडीओ व्हायरल झाला आणि साताऱ्यातील मतदारांशी भावनिक बंध निर्माण झाला, परिणामी उदयनराजे यांचा पराभव झाला, असे त्यांच्या सहकाऱ्यांचे म्हणणे आहे.
ते राज्यसभा सदस्य असूनही त्यांना अजून पाच वर्षे बाकी आहेत, तरीही उदयनराजे 2019 च्या निवडणुकीत त्यांच्या अपमानाचा बदला घेण्यासाठी निवडणूक लढवत आहेत, असे त्यांचे सहकारी मिलिंद गायकवाड म्हणतात. “मागील वेळी महाराजांचा पराभव झाला… यावेळी ते इतिहास घडवणार आहेत,” ते पुढे म्हणाले.
कोल्हापुरात विधानसभेच्या सहा जागा आहेत. यापैकी काँग्रेसचे तीन, अजित पवार यांच्या नेतृत्वाखालील राष्ट्रवादीचे दोन आणि मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या नेतृत्वाखालील शिवसेनेचे एक आमदार आहेत.
शिवसेनेने विद्यमान खासदार संजय मंडलिक यांना रिंगणात उतरवले आहे, ज्यांचे वडील सधाशिवराव मंडलिक यांनी यापूर्वी तीन वेळा या जागेवर विजय मिळवला होता.
मंडलिक यांनी गेल्या आठवड्यात वाद निर्माण केला होता. शाहू महाराज हे राजघराण्याचे खरे वारसदार आहेत का, असा सवाल त्यांनी केला. शाहू महाराज हे राजघराण्याचे दत्तक सदस्य नसून थेट वंशज असल्याचे सिद्ध करावे अशी त्यांची इच्छा असल्याचे त्यांनी सांगितले. राजघराण्याने असे म्हटले आहे की अशा टिप्पण्यांना कोणतेही उत्तर देणे आवश्यक नाही. राजघराण्याचा अपमान केल्याबद्दल मंडलिक यांनी माफी मागावी, अशी मागणी करताना काँग्रेस नेते सतेज पाटील म्हणाले, “अशा टिप्पणीला लोकच योग्य उत्तर देतील.
पाटील म्हणाले की, या वक्तव्यामुळे कोल्हापुरातील लोक मोठ्या संख्येने शाहू महाराजांना मतदान करणार आहेत. “कोल्हापूरच्या राजघराण्याने विविध समाज, जाती आणि धर्मांना पाठिंबा देण्याची प्रदीर्घ परंपरा जपली आहे. आणि हेच कोल्हापुरातील जनतेला आकर्षित करते,” ते म्हणाले.
